आजच्या काळात सोन्याला जागतिक अर्थव्यवस्थेत मोठे महत्त्व आहे. विशेषतः भारतात, जिथे सोने हे केवळ दागिन्यांसाठी वापरले जात नाही तर आर्थिक सुरक्षिततेचे प्रतीक मानले जाते. सध्या सोन्याच्या किंमतीत मोठी वाढ झाली असून, त्यामागची कारणे आणि त्याचा परिणाम यावर सविस्तर माहिती घेऊया.
सोन्याच्या दरातील वाढ
सोन्याच्या किमतीत मोठी वाढ झाल्याचे दिसून येत आहे. २४ कॅरेट सोन्याच्या दरात तब्बल ३९० रुपयांची वाढ झाली असून, २२ कॅरेट सोन्याचा दर प्रति १० ग्रॅम ८०,३५० रुपये झाला आहे. त्यात ३५० रुपयांची वाढ नोंदवली गेली आहे. तसेच, १८ कॅरेट सोन्याच्या दरातही प्रति १० ग्रॅम २९० रुपयांची वाढ झाली आहे.
तुलनेत, चांदीच्या दरात स्थिरता आहे. चांदीचा सध्याचा दर प्रति किलो १ लाख ५०० रुपये आहे.
एमसीएक्स व जागतिक बाजारातील स्थिती
- मल्टी कमोडिटी एक्सचेंज (MCX) मध्ये एप्रिल डिलिव्हरीसाठी सोन्याचा दर ५०० रुपयांनी वाढून ८६,४१० रुपये प्रति १० ग्रॅम झाला आहे.
- चांदीच्या बाबतीत, मार्च डिलिव्हरीसाठी दर १,२२४ रुपयांनी वाढून ९७,६३० रुपये प्रति किलो झाला आहे.
- जागतिक बाजारात, कॉमेक्सवर एप्रिल डिलिव्हरीसाठी सोन्याचा दर २,९७२ डॉलर प्रति औंसपर्यंत पोहोचला आहे.
सोन्याच्या दरवाढीमागची कारणे
सोन्याच्या किंमती वाढण्याची अनेक कारणे आहेत:
- जागतिक व्यापार आणि गुंतवणूक धोरणे: अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी काही उत्पादनांवर टॅरिफ लागू करण्याची घोषणा केली आहे. यामुळे जागतिक व्यापारावर परिणाम झाला असून, गुंतवणूकदार सुरक्षित पर्याय म्हणून सोन्याकडे वळत आहेत.
- भारतातील वाढती आयात: वाणिज्य मंत्रालयाच्या माहितीनुसार, जानेवारी २०२५ मध्ये भारताची सोन्याची आयात ४०.७९% ने वाढून २.६८ अब्ज डॉलर झाली आहे. मागील वर्षी ती १.९ अब्ज डॉलर होती.
- गुंतवणूकदारांचा कल: आर्थिक अनिश्चिततेमुळे गुंतवणूकदार सोन्यात जास्त गुंतवणूक करत आहेत.
- कस्टम ड्युटी कपात: सरकारने आयातीवरील कर कमी केल्याने देशात सोन्याची मागणी वाढली आहे.
सोन्याच्या दरवाढीचे परिणाम
सोन्याच्या किंमतीतील वाढीमुळे अनेक क्षेत्रांवर परिणाम होऊ शकतो:
- ज्वेलरी उद्योगावर प्रभाव: सोन्याचे दर वाढल्यामुळे दागिन्यांची किंमतही वाढेल, त्यामुळे ग्राहकांची खरेदी क्षमता कमी होऊ शकते.
- लग्नसराईतील खरेदीवर परिणाम: भारतीय समाजात लग्नसराईत मोठ्या प्रमाणावर सोन्याची खरेदी केली जाते. वाढत्या किमतीमुळे सामान्य ग्राहकांना सोनं विकत घेणं कठीण होईल.
- छोट्या गुंतवणूकदारांवर ताण: ज्यांनी अल्प प्रमाणात गुंतवणूक केली आहे, त्यांना सोनं खरेदी करणं कठीण जाईल.
- देशाच्या व्यापार शिल्लकीवर परिणाम: वाढलेल्या आयातीमुळे व्यापार तुटीवरही परिणाम होऊ शकतो.
भविष्यातील स्थिती
सोन्याच्या किंमतीतील वाढ ही जागतिक आर्थिक आणि राजकीय परिस्थितीवर अवलंबून आहे. ही परिस्थिती तात्पुरती असू शकते आणि जागतिक बाजार स्थिर झाल्यास किंमती नियंत्रणात येऊ शकतात. तोपर्यंत, गुंतवणूकदारांनी सावधगिरीने निर्णय घेणे आवश्यक आहे.
यासोबतच, सरकार आणि आर्थिक नियामक संस्थांनी योग्य धोरणे आखून बाजारातील अस्थिरता कमी करण्यावर भर द्यायला हवा. सोन्याच्या आयातीवर नियंत्रण ठेवून परकीय गंगाजळीचा ताण कमी करणे आणि देशांतर्गत बाजारपेठेत स्थैर्य राखणे महत्त्वाचे ठरेल.